1. Hybrid Arabalar
  2. Sıkça Sorulan Sorular
Ne aramıştınız?
Beyond Zero

 

 

Sıkça Sorulan Sorular

Toyota Hybrid ile ilgili en çok sorulan sorular burada
Toyota Hybrid araçların aküsünü şarj etmek için fişe takmanız gerekmez, akü siz aracınızla hareket halindeyken kendiliğinden şarj olur. Size de bu rahat sürüşün keyfini çıkarmak kalır!

Hibrit nedir?

Hibrit, kelime anlamı olarak “melez” demektir. Otomotiv özelinde bakarsak, iki farklı güç kaynağının bir arada kullanılmasını ifade etmek için kullanılır.

Toyota Hybrid modelleri, hem elektrikli hem de benzinli motora sahip olan ve kendi kendini şarj edebilen modellerdir. Ayrıca, sürüş koşullarına göre sadece elektrik motorunun gücünden faydalanarak ya da benzin ve elektrik motorlarını beraber kullanarak hareket edebilir. Sessiz ve konforlu sürüşü, çok düşük yakıt tüketimi ile sağlarken çevreyi de daha az kirletir.

“Plug-in hybrid” daha yüksek kapasiteli hibrit aküsü kullanarak elektrik motoru ile gidilebilecek mesafenin artırıldığı ve elektrik şebekesinden de şarj edilebilen sistemdir. 

Hibrit araç nasıl çalışır?

Toyota Hybrid Sistemi (Toyota Hybrid Synergy Drive), hibrit aküsü ile çalışan elektrik motoru ve benzin ile çalışan motoru uyum içerisinde kullanır. Elektrik motoru ve benzinli motor aracı aynı anda veya tek başlarına hareket ettirebilir. Bu akıllı sistem, maksimum verimliliği sağlamak için hangi motorun ne zaman çalışacağına otomatik olarak kendisi karar verir. Diğer bir önemli özelliği de aracın kendi kendini şarj edebilmesidir.   Sonuç olarak, Toyota Hybrid Sistemi ile;

  • Sessiz ve konforlu bir sürüş
  • Çok düşük yakıt tüketimi
  • Çok düşük zararlı egzoz gazları salımı (CO2 ,diğer zararlı gazlar ve Partikül Madde) sağlanır.

  • En güçlü şarj frenleme sırasında yapılır.
  • Sürüş sırasında benzinli motor zaman zaman hem aracı hareket ettirip hem de hibrit aküsünü şarj edebilir.
  • Araç hareket halinde iken, ayak gaz pedalından çekildiğinde hibrit aküsü şarj edilir.
  • Frenleme ile şarj etme imkânı yok ise, mesela sıkışık trafikte kalma durumu gibi, benzinli motor sadece hibrit aküsünü şarj etmek için (kritik seviyenin biraz üzerinde olacak kadar) devreye girer.

Rejeneratif (üretken) frenleme sistemi sayesinde, yavaşlamak için fren pedalına bastığınızda, tekerleklerin dönüşü ile oluşan hareket enerjisi, jeneratör vasıtasıyla elektrik enerjisine çevrilir. Elektrik üretilebilmek için harekete geçen jeneratör, uyguladığı direnç ile aracın yavaşlamasını da sağlar.

 

Frenleme gücünün ne kadarının jeneratör direncinden, ne kadarının disk ve balatalardan sağlanacağı ise elektronik olarak ayarlanır. Eğer hibrit aküsü tamamen dolu ise, daha fazla şarj olamayacağı için, elektrik üretimi yapılmaz.

Toyota Hybrid modellerinde, hem benzin hem de elektrik motoru olduğu ve araç sürekli olarak sadece elektrik motoru ile hareket etmediği için, elektrikli araçlardaki gibi bir menzil tanımlaması bulunmamaktadır. Bununla beraber, sürüş stilinize ve trafik şartlarına bağlı olarak, şehir içi trafiğinde kat edilen mesafenin veya sürenin yarısına yakın kısmında benzinli motor devreye girmez.

 

Toyota Hybrid modelleri, kullanım şeklinize göre, kalkışlarda ve sürüş esnasında bazı koşullarda sadece elektrik motoru ile hareket edebilir.

İdeal koşullara ve araç modeline göre 50-65 km/sa hıza kadar sadece elektrikli motor ile hareket edebilmektedir. (Yaris Hybrid 50 km/sa, C-HR Hybrid 65 km/sa)

Hayır. Toyota Hybrid modelleri herhangi bir otomatik vitesli araç gibi kullanılır. Farklı motorların devreye girmesi ya da frenleme esnasında hibrit aküsünün (bataryanın) şarj olması gibi tüm operasyonlar otomatik olarak gerçekleşir. Tüm bu işlemler sırasında araçta herhangi bir sarsılma ya da titreşim oluşmaz.

Neden hibrit?

Sadece yakıt maliyetini düşünürseniz elektrikli araçların daha ekonomik olduğu doğrudur. Ancak, toplam sahip olma maliyetine bakarsanız, elektrikli araçlar çok daha yüksek satın alma fiyatları ile daha pahalıya gelmektedirler. Bir de elektrikli araçların 4-8 saat arasında değişen şarj süreleri, 250-300 km civarındaki kısa menzilleri ve şarj noktalarının yaygın olmaması, günlük hayat ile uyum sağlamak konusunda pek başarılı olamamalarına sebep olmaktadır.

Şehir içi veya şehir dışı fark etmeksizin çok km yapıyorsanız bir Toyota Hybrid model tercih edebilirsiniz.

Yaris Hybrid: Aracınızı ağırlıklı şehir içinde kullanıyor ve çok km yapıyorsanız tercihiniz hibrit model olmalı. 
Diğer Hibrit Modelleri: Şehir içi veya şehir dışı farketmeksizin çok km yapıyorsanız hibrit model tercih edebilirsiniz.

Özellikle çok yoğun trafiğin olduğu, dur-kalkların çok yaşandığı büyük şehirlerde yakıt tüketimleri katalog verilerinden fazla gerçekleşebiliyor. Hibrit araçlarda ise, trafik sıkıştıkça, diğer tip motorlu araçlara göre daha da fazla yakıt tasarrufu sağlanıyor. Hibrit modelleri önermemizin diğer bir önemli sebebi de, sıkışık trafikte sizi yormayan, çok sessiz ve konforlu bir sürüş sağlaması.

Aslında diğer otomobillerden çok da farklı değil. Ani hızlanmalardan kaçınmak, genel olarak daha sakin bir sürüş stili benimsemek önemli. Önünüzdeki trafiği izleyerek araç kullanmak ve mümkün olduğunca aracınızın tamamen durmasını önlemek de yakıt tüketimini düşürür.

 

Yavaşlamak veya durmak gerektiğinde sert frenden kaçının, fren pedalına hafif bir şekilde ve mümkün olduğunca erken basın. Bu sayede tüm frenlemelerde özellikle yokuş aşağı inişlerde, çok çabuk bir şekilde hibrit aküsünü(batarya) şarj etmeniz mümkün olur.

Hibrit teknik sorular

Hibrit modellerinde 4 farklı sürüş modu mevcut. “EV” (Electric Vehicle/Elektrikli Araç) modunda, araç mümkün olan maksimum derecede elektrikli motor ile hareket etmeye yönlendirilir. Sürüş güvenliği sebebi ile, gaz pedalına fazla basılırsa araç EV modundan çıkar. EV modu, kapalı garajlar ve/veya sessiz sürüşün gerektiği ortamlarda fayda sağlar.

 

“ECO” düğmesi, aracın gaz pedalı hassasiyetini azaltarak ve klima çalışma hızını azaltarak yakıt tüketimini düşürmek konusunda destek olur. “ECO” modu, azaltılan gaz pedalı hassasiyeti sayesinde, karlı ve buzlu benzeri çok kaygan zeminlerde de güvenli sürüş imkanı sağlar.

 

“PWR” modu (Yaris Hybrid’de bulunmamaktadır) benzinli motor mümkün olduğunca sık devreye alınıp yüksek devirleri kullanmak sureti ile daha performanslı bir sürüş sağlanmaya çalışılır. Eğer hiçbir sürüş modu düğmesine basılmazsa, araç “Normal” sürüş modunda çalışır.

Hayır. Aracın yakıtı tamamen biter ise hibrit sistem çalışmayacaktır. Tekrar çalışabilmesi için en az, düşük yakıt seviyesi ışığını söndürecek kadar benzin takviyesi yapılması gerekir.

Yurt dışında bu tür uygulamalar yapanlar var. Bununla birlikte, Toyota’nın bu şekilde bir uygulaması veya araştırması olmadığı için Toyota tarafından tavsiye edilmiyor. LPG uygulamasının olası sonuçları hakkında bir araştırma da mevcut değil.

Birinci olarak, hibrit araçların geliştirilmesinin amacı çevreyi daha az kirletmek. Araçlardan kaynaklanan çevre kirliliği söz konusu olduğunda genellikle CO2 salımı ön plana çıkıyor. Oysa CO2 ile beraber NOx (Azot oksit ve türevleri) ve PM (Partikül madde) salımları da çevre kirliliğinde etkili.

 

Benzinli motorlar, dizellere kıyasla çok daha düşük seviyelerde NOx ve PM üretirler. CO2 salımı da hibrit teknolojisi sayesinde düşürüldüğünde, benzin-elektrikli hibrit araç çevreyi çok daha az kirletir. Bir diğer sebep de, benzin-elektrikli’nin daha uyumlu bir kombinasyon olması.

 

Elektrik motorlarının da, dizel motorların da düşük devirleri güçlüdür.

Benzin-elektrikli kombinasyonunda ise düşük süratlerde elektrik motoru kuvvetli ve ekonomik bir çekiş sağlarken, sürat yükseldikçe “Atkinson döngülü/çevrimli” benzinli motor ekonomik bir sürüş sağlar. Ayrıca, dizel-elektrikli’nin daha yüksek araç ağırlığı, yakıt tüketimini olumsuz etkiler. Son olarak, dizel-elektrikli bir hibrit araç, hem dizel motorun hem de hibrit aksamın ilave maliyeti düşünüldüğünde ekonomik açıdan rasyonel olmayabilir.

Hibrit modeller, Toyota Hybrid sisteminin yapısı gereği sadece elektronik kontrollü tam otomatik şanzıman (e-cvt) ile alınabilmektedir.

Otomatik vitesli bir aracı manuel olarak kullanmanın en önemli amacı, yavaşlamalarda vitesi manuel olarak küçülterek, aracın motor freni yapmasını sağlamaktır. Hibrit modellerimizde bu fonksiyon, “B” vites konumu ile sağlanır. Bununla beraber, benzinli motorun gücü, e-cvt şanzıman tarafından, kullanım koşullarına göre değişen en ideal oran ile aktarılır.

“B” konumu, İngilizce fren anlamına gelen “Brake” ifadesinin kısaltılması olarak kullanılmıştır. Otomatik şanzımanın manuel kullanım imkanı olmadığı için, manuel kullanımda, vites düşürerek yapılan “motor freni” işlevini görür (örneğin dik rampalarda iniş). Araç yavaşlama haricinde “B” konumunda kullanılmamalıdır.

Hayır yok. Herhangi bir kaza durumunda, hibrit sistemde herhangi bir elektrik kaçağı, tahribat (kablo kesilmesi veya kopması, kısa devre gibi) olması durumunda, sistem kendisini kapatır ve koruma moduna alır.

Yüksek voltaj parçaları her türlü güvenlik önlemi alınarak geliştirilmiştir. Yine de yaralanma riski olabileceği için bu tip parçalara ve kablolara dokunulmaması gerekir. Motor bölmesi kontrol edilecek ise kontağın kapalı (READY ışığının sönmüş) olduğundan emin olunması gerekir.

Hibrit modellerin orijinal lastik ve jant ebatlarını, kullanıcı kitaplarında bulunan alternatif ebatlar ile değiştirebilirsiniz. Genellikle daha geniş tabanlı ve dar yanaklı lastikler ile belirli koşullarda aracın yol tutuşunu iyileştirirken, konfor özelliklerinin ve yakıt tüketiminin bir miktar olumsuz etkilenebileceğini unutmayın.

Toyota Hybrid modellerinin kullanıcı el kitaplarında açıklanan bilgilere göre römork çekebilir/çeki demiri takabilirsiniz.

Toyota Hybrid güvenilirliği

Otomotiv sektöründe kullanılan hibrit sistemlerin seviyeleri birbirlerinden farklılık gösterir. Toyota Hybrid sistemi “tam hibrit” olarak tanımlanır. Hibritleşmenin temelde 5 kademesi vardır ve Toyota’nın 4. ve 5. kademede (5. kademe hibrit Toyota modeli Türkiye’de satılmamaktadır) hibrit modelleri bulunmaktadır.


Hibritleşme kademelerini sıralamak gerekirse;

1-Rölantide motorun durma (Stop&Start) özelliği
2-Fren enerjisi geri kazanım sistemi 
3-Elektrik motoru ile güç takviyesi 
4-Sadece elektrik motoru ile hareket edebilme yeteneği 
5-EV modunda uzatılmış menzil. (Plug-in hybrid)

Toyota Hybrid teknolojisi aslında sadece bize yeni geliyor. Dünyanın Toyota Hybrid teknolojisi ile tanışması 1997 yılına kadar gidiyor. Bugüne kadar tüm dünyada, 14 milyondan fazla Toyota Hybrid teknolojisine sahip araç satıldı. 2009 yılından itibaren Prius, 2012 yılından itibaren Yaris Hybrid, 2016 yılı itibariyle RAV4 Hybrid ve C-HR Hybrid, 2019 itibariyle yeni RAV4 ve Camry modellerimiz satılmaya başlandı. Şu anda 90 farklı ülkede 33 farklı hibrit Toyota modeli satılıyor. Hibrit modeller, dayanıklılığı ve güvenilirliği ile meşhur Toyota markasının en sorunsuz modelleri arasında yer alıyor.

Tabi ki. 2009 yılından itibaren Prius, 2012 yılından itibaren Yaris, 2016 yılı itibariyle C-HR, 2017 yılı itibariyle RAV4 ,2019 yılı itibariyle Camry ve Corolla ve son olarak 2020 yılı itibariyle Corolla Hatchback modellerinin hibrit versiyonları da satışa sunuldu. Toyota Hybrid ürün gamımızı genişleterek tüm müşterilerimize uygun hibrit modeller sunmaya devam ediyoruz.

Toyota Hybrid ürün gamı

Dünyanın farklı kesimlerinde, birçok farklı modelin hibrit versiyonları satılmakta. Türkiye'de Corolla, Corolla Hatchback, C-HR, RAV4, Camry ve Yaris modellerinin hibrit versiyonları sunulmaktadır. Tüm Toyota Hybrid modellerini incelemek için "Hibrit Serisi" sayfamızı ziyaret edebilirsiniz.

SUV segmentinde RAV4 modelimizde (4x4) ve ilave olarak crossover segmentinde C-HR modelimizde (4x2) hibrit seçenekleri bulunmaktadır. Hibrit teknolojili SUV modelleri, Toyota’nın premium markası olan Lexus’ta da mevcut.

Batarya soruları

Bir elektrik motoru barındıran, hibrit ya da elektrikli tüm araçlarda hibrit aküsü/batarya bulunur.

Hibrit aküsünü, elektrikli araçlar gibi harici bir kaynaktan şarj etmenize gerek yoktur. Araç, her frenlemede, sahip olduğu “Rejeneratif (Üretken) Frenleme Sistemi” sayesinde elektrik üretir. Yani diğer bir deyişle araç kendi kendini şarj eder. Bu sistemin diğer bir faydası da, fren balata ve disklerinin aşınmasını %50’ye kadar azaltmasıdır.

Sürüş esnasında hibrit aküsünün tamamen bitmesi söz konusu değildir. Hibrit aküsü enerji seviyesi belirli bir seviyenin altına inerse, araç hareket etmiyor olsa dahi, benzinli motor devreye girerek hibrit aküsünün şarj olmasını sağlar. Hibrit aküsü tam dolu olarak araç park edilse dahi, 1-2 ayda bir en az 30 dk çalıştırılması ya da 15 km kullanılması gerekir.

 

Hibrit aküsünün tamamen deşarj olması ya da benzinli motora ilk hareketi sağlayacak kadar güç sağlamaması durumunda, yetkili servisin hibrit aküsünü şarj etmesi gereklidir. Araç, standart takviye kablosu ve/veya iterek veya çekilerek çalıştırılamaz.

Şu an satılmakta olan hibrit modellerimizde hibrit aküsü arka koltuk sırasının altına yerleştirilmiştir. Bu şekilde yerleştirilmesinin sağladığı en büyük avantaj, aracın bagaj hacminin küçülmemesidir.

Tüm Hibrit modellerimiz, diğer modellerimizde olduğu gibi 3 yıl / 100.000 km süre ile Toyota Onarım Güvence Sistemi ile güvence altındadır. Hibrit araçlarımızda üretimden kaynaklanabilecek mekanik problemlere ilave olarak, Hibrit sistemi (Hibrit Aküsü, Akü Kontrol Modülü, Hibrit Kontrol Modülü, İnvertör ve Konvertör) 5 yıl 100.000 km'ye kadar (önce hangisi dolarsa) Toyota Onarım Güvence Sistemi koruması altındadır.


**** Uzatılmış Hibrit Akü Güvencesi ile, Toyota Onarım Güvence Sistemi koruması sona erdikten sonra, her 1 yıl /15.000 km’de yaptırılacak Hibrit Sistem Kontrolü ile hibrit akü güvencesi aracın 10. yaşına kadar uzatılabilmektedir. Detaylar ve fiyat bilgisi için Toyota Bayinize danışınız.


Hibrit aküsünün ömrü ise, aracın ekonomik ömrü ile aynı olup, değişimi öngörülen bir parça değildir. Size bir fikir vermesi açısından, özellikle Avrupa ve Amerika’nın büyük ve kalabalık şehirlerinde yoğun bir şekilde kullanılan, Toyota markalı ve Toyota Hybrid teknolojisine sahip taksileri gösterebiliriz. Bu araçlar yüzbinlerce kilometreyi devirmelerine rağmen, orijinal hibrit aküleriyle kullanılmaya devam etmektedirler.

HV akü (batarya) periyodik olarak değiştirilen ve belirli bir periyodik ömrü olan bir hibrit sistem parçası değildir. Yine de öngörülemeyen ve/veya sigorta kapsamında olmayan bir durumdan dolayı hibrit aküsünün değiştirilmesi gerekse bile, Toyota Hybrid modellerinde kullanılan aküler Toyota bayilerinden ulaşılabilir fiyatlara tedarik edilebilmektedir.

Hibrit sistem dışında, aracın diğer elektrikli fonksiyonları için 12V akü de bulunur.

Hayır. Hibrit modellerimizde kullanılan hibrit aküsü ve tüm hibrit sistem, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından, araç içinde ve dışında herhangi bir radyasyon yaymadığı konusunda sertifikalıdır.

Hibrit araçlar 20 yıldır dünyanın çok farklı bölgelerinde kullanılmaktadır. Toyota’nın en fazla hibrit araç sattığı ABD’de aşırı soğuktan, tropik ve çöl sıcağına kadar uzanan farklı iklim kuşaklarında hibrit araçlar sorunsuz bir şekilde kullanımda. Diğer büyük bir hibrit pazarı olan Avrupa’da, çok soğuk İskandinav ülkelerinden, sıcak Akdeniz iklimine sahip ülkelere kadar hibrit araçlar yaygın bir şekilde (hatta taksi olarak) kullanılıyor.

Yakıt tüketimi

Elektrik motoruna sahip olması ve belirli koşullarda sadece bu motor ile ilerleyebilmesi, hibrit modellerin çok az yakıt tüketmesinin en önemli sebebi. Ancak, elektrik motoruna ek olarak, aracın üzerindeki benzinli motorun, çok az yakıt tüketmesini sağlayacak “Atkinson çevrimi/döngüsü” ile çalışması da çok önemli bir faktör. Ek olarak, motordan güç çeken alternatörün olmaması, klima, direksiyon sistemi ve soğutma suyu pompasının elektrik ile çalışması ve bazı hibrit modellerimizde olan motor ısısını koruma sistemi yakıt tüketiminin daha da azalmasını sağlayan diğer unsurlar.

Tüm araç üreticileri, kataloglarda yer alan yakıt tüketimi rakamlarını aynı kurallar çevresinde ölçmektedir. Kullanım tarzı, trafik yoğunluğu, yol şartları ve iklimsel değişimler gibi etkenler tüketim rakamlarının katalog verilerinden daha yüksek gerçekleşmesini sağlayabilir. Yine de, Toyota Hybrid modellerimiz, özellikle şehir içi kullanımlarda katalog rakamlarına yakın, çok düşük tüketim değerlerini yakalayabilir.

Garanti, bakım ve 2. el

Tüm bayilerimiz hibrit modellerimize servis verebilecek ve gerekli tamirleri yapabilecek eğitimli personele ve ekipmana sahiptir.

Evet. 1 Ocak 2018 itibari ile engelli müşterilerimizin ÖTV muaf otomobil alma imkanlarındaki 1600 cm3 motor hacmini geçmeme sınırlaması kaldırıldı. 1 Ocak 2021 itibariyle, "Özel Tüketim Vergisi ve diğer her türlü vergiler dahil bedeli 330.800 TL’yi aşmayan" motor seçenekleri ÖTV muaf otomobil alımında tercih edilebiliyor. Bu da bize hibrit modellerimizi de engelli müşterilerimize sunabilme imkanını tanıyor.

Evet alabilirsiniz. Üretici garantisi hibrit aksamını 5 yıl boyunca garanti altına aldığı için, Garanti Extra ürünü aracın hibrit aksamı dışında yer alan parçaları kapsamaktadır.

Hibrit araçların trafikte kat ettikleri mesafelerde elektrik motorunun desteği ile benzinli motora düşen yüklerin az olması ve sadece Toyota Hybrid araçlara özel Atkinson çevrimi ile benzinli motorun daha az stres altında çalışması gibi faktörler sayesinde, Hibrit araçlarımızın periyodik bakım programı aralıkları, 15.000 km/1 yıl olarak belirlenmiştir.

Hayır, benzin motorlu bir araç ile benzer bakım ücretine sahiptir. Rejenerasyon sayesinde hibrit araçların fren balataları neredeyse iki kat daha uzun dayanır ve bu durum kullanım maliyetini düşürerek uzun vadede fiyat avantajı sağlar.

Evet var. Rejeneratif (üretken) frenleme sistemi sayesinde, fren disk ve balatalarının aşınması yarı yarıya azalır. Araçta motordan güç çeken alternatör bulunmadığı, klima kompresörü, direksiyon sistemi ve soğutma suyu pompası da elektrikli çalıştığı için belirli aralıklar ile değişmesi gereken V kayışı bulunmaz. Hibrit modeller otomatik vitesli olduğu için debriyaj baskı ve balata değişimi olmadığını ve periyodik bakımlarının da 15.000 km’de bir gerçekleşeceğini düşünürseniz, aracın bakım giderlerinin oldukça düşük olacağını görebilirsiniz.

Tabi ki. Aracınızı ikinci el olarak kendiniz satabileceğiniz gibi, bayilerimizden “Xchange by Toyota” hizmetinden faydalanarak satmanız veya takasa vermeniz mümkün. Özellikle bayilerimizden aldığımız görüşler, en çok sattığımız hibrit model olan Yaris Hybrid’in çok düşük yakıt tüketimi, başarılı ve konforlu sürüş özellikleri ve şık tasarımı ile ikinci elde herhangi bir Toyota modeli kadar çok çabuk satılabildiği yönünde.

Hibrit araçlar benzinli araçlara kıyasla sizlere bir sürü avantaj sağlar :

  • Çevreci ve geleceğin teknolojisi 
  • Sessiz ve konforlu bir sürüş deneyimi 
  • Performanstan ödün vermeden yüksek yakıt ekonomisi 
  • Sürüş koşullarına göre yakıt tüketimi, dizel motorlara göre ortalamada benzer, şehir içinde daha da avantajlı 
  • Toyota’nın 20 yılı aşkın tecrübesi ile dünyada öncü konumda olduğu yüksek hibrit teknolojisi 
  • Düşük bakım maliyetleri - Hibrit akü ve aksamı 5 yıl/100.000 km garantili 
  • Hibrit Sistem Kontrolü (HHC) işlemini her yıl yaptırarak hibrit aküsünü toplam 10 yıl boyunca garanti altına almak mümkündür. 
  • Hibrit modeller, dayanıklılığı ve güvenilirliği ile meşhur Toyota markasının en sorunsuz modelleri arasında yer alıyor.

Öncelikle araçta bulunan elektrik motorunun sağladığı yüksek tork sayesinde, kalkışlarda ve ara hızlanmalarda çok başarılıdır. Hibrit modellerimizin maksimum hızları eşdeğer araçlar ile aynı seviyededir.